Cái nghèo hiện hữu

Từ trung tâm huyện Thuận Châu, chúng tôi vượt 55 km đường đèo dốc đến xã Co Tòng -  một trong những xã xa trung tâm huyện nhất. Nghèo - là cảm nhận đầu tiên của chúng tôi về vùng đất này. Ngay tại các bản ở trung tâm xã cũng chỉ có các ngôi nhà nhỏ mái lợp fiproximăng. Không gian tĩnh lặng, bởi thời điểm này hầu hết các gia đình đều tập trung thu hoạch ngô, lúa... trên nương.

Tiếp chúng tôi tại trụ sở làm việc của xã, Bí thư Đảng ủy xã Co Tòng Sùng A Giàng cho biết: Xã có 2.908 ha đất tự nhiên, chủ yếu là đồi núi và đất dốc. Cả xã có 558 hộ, 100% đồng bào dân tộc Mông sinh sống ở 12 bản. Là xã thuần nông, các sản phẩm nông nghiệp chủ yếu phục vụ đời sống sinh hoạt của gia đình.

Người dân Co Tòng rất cần cù, chịu khó “một nắng hai sương”, tất cả những diện tích đất có thể sản xuất đều được bà con trồng ngô, lúa, nhưng cuộc sống vẫn khó khăn. Điều này được đồng chí Bí thư Đảng ủy xã giải thích, đó là do tập quán lạc hậu, bà con chưa áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất nên năng suất cây trồng đạt thấp. Hằng năm, năng suất lúa bình quân đạt 1 tấn/ha, ngô 3 tấn/ha và sắn 10 tấn củ tươi/ha. Ngay như vụ mùa năm nay, hơn 700 ha đất nương vẫn trồng bằng giống ngô, lúa, sắn địa phương. Chăn nuôi còn nhỏ, lẻ; dịch bệnh vẫn xảy ở đàn vật nuôi, dẫn đến số lượng và chất lượng đàn gia súc, gia cầm chưa cao. Hiện toàn xã có 820 con trâu, bò; 700 con dê; 1.600 con lợn trên 2 tháng tuổi và hơn 6.500 con gia cầm. Điều đáng nói là, một số hộ dân vẫn nuôi gia súc, gia cầm theo hình thức thả rông và chủ yếu để phục vụ sinh hoạt.

Nỗ lực tìm hướng phát triển

Gặp gỡ một số hộ dân trong xã, chúng tôi cảm nhận được họ cũng rất nỗ lực “xoay sở” trong điều kiện thực tế để có cuộc sống tốt hơn. Chị Và Thị Dũa, bản Co Tòng kể: Trước đây gia đình tôi cũng trồng ngô, trồng lúa nương. Nhưng rồi đất bạc màu, năng suất thấp, có năm thời tiết không thuận lợi, lúa, ngô thu về không đủ ăn. Có nhà ở ven đường nên tôi mở cửa hàng nhỏ bán các mặt hàng thiết yếu như: Muối, dầu hỏa, mì chính, nước mắm, mỳ tôm... Dù không lấy lãi nhiều, nhưng bán rất chậm, vì người dân nghèo nên sức mua hạn chế. Phía ngoài sân trước cửa hàng, chồng tôi mua dụng cụ để hằng ngày bơm, vá xăm xe máy, xe đạp cho khách qua đường... Cố gắng để gia đình có cuộc sống khá hơn.

Qua câu chuyện với chị Tráng Thị Dong, bản Co Nhừ, được biết: Một năm gia đình chị trồng 30 kg thóc giống địa phương, thu được 1,5 tấn thóc; trồng 20 kg ngô giống, thu được 7 tấn ngô hạt. Ngoài ra, còn nuôi thêm lợn, gà... Gia đình đã làm chuồng nuôi nhốt để đàn vật nuôi không mắc dịch bệnh. Sản phẩm trồng trọt và chăn nuôi chỉ để phục vụ sinh hoạt hằng ngày của gia đình, chưa có để làm hàng hóa. Không thiếu ăn, nhưng cũng chưa làm giàu được.

Giống như ở các bản khác trong xã, đời sống của 47 hộ dân bản Há Khúc B cũng chủ yếu dựa vào cây ngô, cây sắn trên nương. Dù đã có 40/47 hộ có mức sống trung bình, nhưng ai cũng nhận thấy nếu tiếp tục dựa vào hai cây trồng này đói nghèo sẽ “gõ cửa” bất cứ lúc nào. Bởi năm nào thời tiết thuận thì đủ ăn, thời tiết không thuận là mất trắng. Bản đã họp bàn và thống nhất kiến nghị với xã đề nghị cấp trên hỗ trợ dê giống để nuôi làm hàng hóa, bởi nuôi dê không phải đầu tư nhiều, dễ nuôi, phù hợp với điều kiện thực tế ở bản... 

Quay trở lại với câu chuyện tìm hướng thoát nghèo, Bí thư Đảng ủy xã Sùng A Giàng trăn trở: Những nỗ lực thoát nghèo của người dân trong xã thật đáng trân trọng. Nhưng để thoát nghèo bền vững lại cần có hướng đi chiến lược hơn. Đã có nhiều cuộc họp chuyên đề giữa lãnh đạo xã, các đoàn thể và các trưởng bản bàn bạc, thống nhất hướng phát triển kinh tế phù hợp với điều kiện thực tế ở địa phương. Trước hết, thực hiện hiệu quả các nguồn hỗ trợ của Nhà nước từ các chương trình, dự án để phát triển kinh tế, xã hội, nhất là đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, như đường giao thông đến các bản, hệ thống nước sạch sinh hoạt, đưa điện lưới Quốc gia về 5 bản chưa có điện...

Để thoát nghèo, điều quan trọng nữa là phải thay đổi tập quán sản xuất lạc hậu của người dân. Xã đã đề nghị với huyện triển khai các mô hình trình diễn kỹ thuật về cây trồng, vật nuôi, từ kết quả thực tế sẽ thuyết phục được người dân làm theo. Trước mắt là hướng dẫn nhân dân kỹ thuật trồng ngô bền vững trên đất dốc tại bản Co Cài; kỹ thuật nuôi dê cái, bò cái sinh sản tại bản Cá Chua. Triển khai mô hình trồng thử nghiệm 500 m2 cây cà phê tại bản Co Tòng và hơn 18 ha cây sơn tra ở bản Pá Hốc và Co Tòng. Nếu hai cây trồng này “bám rễ” được trên đất Co Tòng, xã sẽ triển khai nhân rộng diện tích trồng cà phê ở 5 bản vùng thấp và nhân rộng cây sơn tra ở các bản vùng cao. Bên cạnh đó, tiếp tục xây dựng kế hoạch đề nghị huyện giúp đỡ trồng thử nghiệm cây chè ở các bản vùng cao. Về chăn nuôi, phát triển mạnh đàn dê, vì đây là vật nuôi không mất nhiều chi phí thức ăn, dễ nuôi, dễ chăm sóc, lại ít bị dịch bệnh. Đồng thời, đẩy mạnh chăn nuôi đại gia súc ở tất cả các bản...

Chia tay Co Tòng, chúng tôi mong sớm quay trở lại xã để chứng kiến sự thay đổi về nhận thức trong phát triển kinh tế của người dân trong xã, chứng kiến những mô hình kinh tế phát huy hiệu quả trên đất Co Tòng và cuộc sống mới khởi sắc trên vùng đất còn nhiều gian khó này.