Rừng đại tướng Võ Nguyên Giáp, tại bản Nhọt, xã Gia Phù (Phù Yên).                                                           

Tôi dừng lại khá lâu trước cửa rừng ngắm màu xanh ngút ngàn của rừng nguyên sinh. Rừng nguyên sinh xanh thẫm với nhiều tầng thực vật tạo vẻ đẹp thâm u và bình yên. Vừa lúc ấy có một bà cụ người dân tộc Mường từ trong rừng Ông Giáp đi ra, vai cụ đeo ếp, lưng thắt bao dao, bà nhìn tôi với con mắt cảnh giác “Anh kia đi đâu?”. Tôi vừa nói vừa ra hiệu bằng tay rằng tôi muốn được vào thăm rừng Ông Giáp và chụp ảnh những cảnh đẹp của rừng. Nhìn kỹ tôi, bà cụ nói: “Để tôi đưa đi”. Án ngữ ngay cửa rừng là mấy cây chò chỉ phải hai người cầm tay nhau ôm mới xuể. Ít có loại cây nào “nạc” được như chò chỉ. Từ gốc tới ngọn thẳng tưng, không có cành đâm ngang. Để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của cây tôi áp mặt vào gốc, mắt ngước nhìn lên ngọn. Có cảm giác thân cây chò như cái trụ chống trời. Không biết vì thương hại hay buồn cười thấy tôi cứ loay hoay mãi dưới gốc cây chò chỉ, bà cụ cười, hàm răng đen bóng: “Lạ lắm hả?”. Thấy bà cụ đã có phần niềm nở hơn, tôi nhờ cụ hướng dẫn tôi thăm rừng Ông Giáp.

Bà cụ đưa tôi đi theo con suối cạn vào sâu trong rừng. Vượt qua một nèn đá đến cánh rừng toàn cây mạy hái. Loại cây này không cao lắm nhưng từ tán cây xuống đất có tới 6-7 tầng thực vật. Có loại mọc lên từ đất, loại sống cộng sinh bám vào cây khác ken dày, nắng cũng khó lọt qua. Đang đi ngoài đường nắng nóng là thế, vào đây mát như có máy điều hòa. Chui vào giữa một đám dây leo, tôi nhắm mắt, thở nhẹ, lắng nghe: Có tiếng thì thầm của đất, có tiếng thì thầm của cây, có tiếng gió ngàn vi vút. Tôi “uống” một hơi căng lồng ngực thứ không khí mát lành mà không lo độc hại, nhớ đến những lúc nắng nóng bị tắc đường giữa phố, thì đây còn hơn cả thiên đường.

Qua cánh rừng mạy hái đến một tảng đá phẳng như mặt bàn tôi xin cụ nghỉ một lát. Đến lúc này tôi mới nhìn kỹ, bà cụ đã già lắm, nếp nhăn sâu trên khắp khuôn mặt. Tôi mạnh dạn hỏi tên, tuổi bà cụ, hỏi cụ người bản Nhọt giữ rừng Ông Giáp thế nào? Cụ là Đinh Thị Ói, người dân tộc Mường ở bản Nhọt, năm nay đã gần 80 tuổi. Còn chuyện giữ rừng Ông Giáp thì dài lắm. Huyện Phù Yên giao cho xã Gia Phù bảo vệ khu rừng. Người bản Nhọt ở sát rừng nên tự nhận mình phải có trách nhiệm nhiều hơn. Riêng cụ Đinh Thị Ói, mỗi ngày không đến thăm rừng một lần là không yên tâm. Những người khác cũng thế, đến rừng Ông Giáp vào các giờ khác nhau cả ngày, cả đêm. Chỉ phát hiện một nhát dao chém vào cây, một dấu giầy lạ sẽ nhanh chóng thông báo cho mọi người cùng biết để đề phòng. Đang kể cho tôi nghe chuyện người bản Nhọt giữ rừng Ông Giáp, bà cụ bỗng lặng đi như nói với mình: “Rừng Ông Giáp thiêng lắm!”. Nhìn nét mặt thành kính của cụ, tôi hiểu rừng Ông Giáp đã đi vào cuộc sống tâm linh của người dân nơi đây. Tên rừng gắn với tên Người, tên Người gắn vào lòng người - Đây là yếu tố để rừng Ông Giáp trường tồn.

Vào sâu trong rừng, cây to, cây nhỏ đan cài nhau, dây leo chằng chịt như mạng nhện. Tôi bị “mắc” trong những bùng nhùng mạng nhện ấy nhưng không hề nản lòng. Điều thú vị nhất là tôi đang được hòa mình giữa thiên nhiên hoang dã. Để có một thảm thực vật như thế này tạo hóa đã phải tích tụ cả nghìn năm. Ngồi tựa lưng vào một gốc cây, mắt nhìn những tán lá đu đưa trong gió, tôi mơ một ngày không xa, rừng Ông Giáp sẽ là một khu du lịch sinh thái lý tưởng. Theo như lãnh đạo Hạt Kiểm lâm huyện Phù Yên cho biết: rừng Ông Giáp và khu phụ cận rộng khoảng 500 ha, lại nằm cạnh quốc lộ 37 đi lại rất thuận lợi.

Người Phù Yên kể cho nhau nghe nhiều chuyện về rừng Ông Giáp. Thời gian trôi nhưng lòng người thì nhớ mãi. Tôi đã được nghe kể về cái đêm Đại tướng Võ Nguyên Giáp nghỉ lại tại rừng bản Nhọt khi cùng bộ đội hành quân qua đây: Giặc Pháp biết ta đang mở con đường này đã huy động máy bay ném bom suốt cả ngày đêm chặn đường quân ta. Những trọng điểm chịu nhiều bom nhất là đèo Lũng Lô, bến phà Tạ Khoa, ngã ba Cò Nòi. Có điều rất lạ, từ lúc biết tin Đại tướng đang nghỉ trong rừng bản Nhọt, mọi người động viên nhau mở đường thật nhanh, với một niềm tin quân ta nhất định thắng.

Ngày 7 tháng 5 năm 1954, tin thắng trận từ Điện Biên Phủ làm nức lòng người. Nhân dân các dân tộc huyện Phù Yên náo nức đổ về khu rừng Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nghỉ lại để múa, hát mừng chiến thắng. Niềm vui quá lớn, mọi người không ai bảo ai, cùng hô vang: Rừng ông Giáp! Cái tên rừng Ông Giáp có từ đấy. Hơn 60 năm qua, rừng Ông Giáp vẫn vẹn nguyên như tấm lòng của người dân nơi đây với Người đã có công giữ nước.

Nguyễn Văn Lụa(Phường Quyết Thắng)