Bà con bản Chiềng Khương, xã Chiềng Khương (Sông Mã) bán mía tím.

Chị Cà Như Quỳnh, ở bản Chiềng Khương, xã Chiềng Khương cho biết, gia đình chị có 2.000 m2 đất vườn để trồng mía, mỗi vụ chỉ cho thu hơn 2 nghìn cây nên không bán cho tư thương mà trực tiếp chặt tỉa mang ra chợ bán. Chị còn mua lại của bà con tại vườn để bán lẻ, thu nhập thêm từ mía của gia đình mỗi năm được hơn 30 triệu đồng.

Chúng tôi đến nhà trưởng bản Chiềng Khương Quàng Văn Giới, đúng lúc gia đình anh đang đổ mái nhà sàn bê tông 2 tầng khang trang bằng tiền thu được từ trồng mía tím. Anh bảo, trước đây gia đình chỉ thuần nông làm ruộng, nhờ trồng mía tím hàng năm mà có tiền mua trâu, bò sinh sản. Cứ vậy, nhiều năm tích cóp, gia đình anh đã có 5 con trâu, 7 con bò, 4 con dê và gia đình đã bán bớt đi để làm nhà mới.

Hầu hết các bản trong xã Chiềng Khương đều trồng mía tím, nhiều nhất là bản Híp 10 ha, bản Cọ 4 ha, Chiềng Khương 5 ha, Khương Tiên 4,5 ha, bản Búa 5 ha, Đội 3 hơn 4,5 ha... trung bình mỗi hộ trồng khoảng 3-4 nghìn m2. Vào chính vụ (trước và sau tết), thương lái từ các tỉnh về đây mua nhập tại vườn, bình quân 5 nghìn đồng/cây rồi đem về các tỉnh miền xuôi tiêu thụ.

Tìm hiểu được biết, cây mía tím được người dân Hưng Yên lên khai hoang đưa về trồng từ những năm 80 của thế kỷ trước. Nhưng khoảng 5 năm trở lại đây, mía tím mới thực sự trở thành cây hàng hóa có giá trị. Ở xã Chiềng Khương hiện nay đã có nhiều hộ gia đình giàu lên từ trồng mía tím, trong đó phải kể đến gia đình anh Cà Văn Hom, ở bản Búa, trồng hơn 3 ha mía tím, bình quân thu 60 nghìn cây/vụ, bán tại vườn cũng được hơn 300 triệu đồng.

Có thể dễ dàng phân biệt mía tím Chiềng Khương với mía vùng khác bởi mía Chiềng Khương, cây thẳng, thân mập, ít bị nứt, dóng dài, mắt tròn lồi, mềm, nhiều nước và ngọt. Còn mía vùng khác thường cây có màu tím xám, cây cong, nhỏ, nứt nẻ, đốt ngắn và đặc biệt ăn có vị chua, xốp... Tìm hiểu vì sao mía ở đây ngọt mềm hơn mía vùng khác, anh Cầm Văn Điển, Trưởng bản Híp bật mí: Đất trồng mía ở vùng Chiềng Khương này đều là đất pha cát, nhiều phù sa, khí hậu nóng ẩm, rất hợp với cây mía tím. Hơn nữa, bà con trồng mía ít dùng phân, ít phun thuốc và tưới ẩm thường xuyên nên mía rất ngọt.

Tiếp xúc với anh Kiều Ngọc Hải ở Đan Phượng (Hà Nội) lên mua mía tím về xuôi bán, anh Hải cởi mở: Mặc dù cước vận chuyển đường dài tương đối cao, nhưng bù lại, mía tím Chiềng Khương được các quán mía đá Hà Thành và các tỉnh lân cận rất ưa chuộng bởi độ ngọt cao, sạch, nước nhiều. Cứ 3 ngày 1 chuyến, mỗi chuyến chúng tôi cũng lãi được hơn chục triệu đồng nhưng cũng không đủ hàng để bán.

Được biết, Chiềng Khương đang có quy hoạch chuyển dần diện tích vườn tạp, nương ngô kém hiệu quả sang trồng mía, từng bước xây dựng thương hiệu cho cây mía tím Chiềng Khương. Nhưng khó khăn nhất của bà con trồng mía hiện nay không phải đầu ra cho sản phẩm mà là thiếu nước tưới ẩm, nhất là vào mùa khô. Bà con rất mong có thêm những công trình thủy lợi phân tán, xây dựng thêm nhiều bể chứa nước ở các bản, chủ động nguồn nước tưới tiêu để cây mía tím thực sự là cây xóa đói, giảm nghèo bền vững ở vùng đất này.